Bức tranh lao động, việc làm ở Việt Nam thời Covid-19
16:42 10/09/2021
Kết quả của các cuộc Tổng điều tra dân số và nhà ở cũng như các cuộc điều tra Lao động việc làm hàng năm do Tổng cục Thống kê, Bộ KH&ĐT thực hiện đều cho thấy, tỷ lệ thất nghiệp của Việt Nam thường rất thấp. Tỷ lệ thất nghiệp của dân số trong độ tuổi lao động trong hơn một chục năm qua đều ở mức dưới 3%. Tuy nhiên, đến năm 2020, khi bắt đầu có đại dịch Covid-19, tỷ lệ thất nghiệp đã liên tục tăng lên.
Người lao động xếp hàng dài từ sáng sớm tại Trung tâm dịch vụ việc làm Hà Nội để chờ làm thủ tục hưởng trợ cấp thất nghiệp sáng 10/6/2020. Ảnh: Phạm Hùng
Vì sao tỷ lệ thất nghiệp ở Việt Nam luôn thấp?
Mặc dù đã trở thành nước có thu nhập trung bình thấp từ hơn chục năm qua, nhưng do hệ thống bảo hiểm thất nghiệp nói riêng và hệ thống an sinh xã hội nói chung tại Việt Nam chưa hoàn thiện để phục vụ tốt người lao động. Do vậy, đa số người dân phải làm mọi việc có thể để tạo ra thu nhập để nuôi sống bản thân và gia đình. Bởi vậy, tỷ lệ thất nghiệp ở Việt Nam thường thấp hơn so với các nước phát triển. Đây cũng là tình trạng chung trên thế giới. Đa phần dân số Việt Nam cư trú ở khu vực nông thôn nhưng tỷ lệ thất nghiệp ở khu vực nông thôn lại thấp hơn gần hai lần so với khu vực thành thị. Sự khác biệt về cơ hội tiếp cận thông tin về việc làm, trình độ chuyên môn kỹ thuật và khả năng lựa chọn công việc linh hoạt của người lao động là những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này.
Thanh niên chiếm tỷ trọng khá lớn trong số người thất nghiệp nhưng luôn có tỷ lệ thất nghiệp cao hơn so với dân số nói chung. Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê, trong 6 tháng đầu năm 2021, số thanh niên (15 đến 24 tuổi) thất nghiệp là 398,9 nghìn người, chiếm 34% tổng số người thất nghiệp. Các số liệu cho thấy, cả khu vực thành thị lẫn khu vực nông thôn, tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên đều cao hơn tỷ lệ thất nghiệp của toàn bộ dân số trong độ tuổi lao động trên dưới 3 lần.
Và những tác động bởi đại dịch
Đại dịch Covid-19 đã có tác động tiêu cực đến tình trạng thất nghiệp của dân số Việt Nam trong hai năm qua. Nếu như từ năm 2015, tỷ lệ thất nghiệp liên tục giảm cho đến năm 2019. Tuy nhiên, đến năm 2020, khi bắt đầu có đại dịch Covid-19, tỷ lệ thất nghiệp đã liên tục tăng lên khi nhiều DN, cơ sở kinh doanh không còn khả năng chống đỡ bắt buộc phải cắt giảm lao động. Cục Việc làm 9 (Bộ LĐTB&XH) đánh giá, trong 7 tháng năm 2021, số DN rút khỏi thị trường cao hơn so với DN được thành lập mới, tăng 25,5% so với cùng kỳ năm trước (có 79,7 nghìn DN rút khỏi thị trường, 75,8 nghìn DN thành lập mới). Số DN rút khỏi thị trường lao động diễn ra ở tất cả các ngành, tuy nhiên tập trung nhiều vào ngành bán buôn, bán lẻ, sửa chữa ô tô, xe máy; công nghiệp chế biến, chế tạo; xây dựng; dịch vụ lưu trú và ăn uống; kinh doanh bất động sản; giáo dục, đào tạo...
Tình trạng thất nghiệp đã tác động tiêu cục đến sự phát triển kinh tế - xã hội và đời sống người lao động. Để giảm bớt tình trạng thất nghiệp của người lao động, cần phối hợp hàng loạt các giải pháp cả phía Nhà nước cũng như bản thân người lao động: Nâng cao vai trò của hệ thống Trung tâm dịch vụ việc làm trên cả nước cũng như các công cụ tìm việc hiệu quả nhằm tăng cường kết nối cung – cầu lao động. Tăng cường đào tạo và đào tạo lại nguồn nhân lực. Thực hiện các chính sách kích thích tổng cầu, kéo theo tăng GDP, chống suy thoái kinh tế, Nhà nước cần có chính sách khuyến khích, hỗ trợ DN trong nước phát triển, mở rông quy mô sản xuất cũng như thành lập mới thông qua các chính sách ưu đãi, tạo điều kiện để số DN, kèm theo đó là số lao động, thành lập mới cao hơn số DN rút khỏi thị trường…
11/11/2024
