Số liệu thống kê đối tượng phát hành trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) thời gian qua cho thấy, đây chủ yếu là “sân chơi” của các tập đoàn bất động sản và các tổ chức tín dụng mà trong đó, các doanh nghiệp bất động sản lại có mối quan hệ khá chặt chẽ với các tổ chức tín dụng. Chính vì vậy, việc kiểm soát tạo sự minh bạch trong hoạt động của các doanh nghiệp là vấn đề rất quan trọng.
Công ty CP Hàng không VietJet thành viên SVC Group phát hành 7.250 tỷ đồng trái phiếu. Ảnh: NGUYỆT ANH
“Hệ sinh thái” SVC Group
Dẫn chứng điển hình có thể kể đến nhóm Công ty CP Tập đoàn Sovico (SVC Group) và các doanh nghiệp liên quan. SVC Group là tập đoàn đa ngành, đầu tư và hoạt động kinh doanh trên nhiều lĩnh vực như ngân hàng, tài chính, hàng không, bất động sản, năng lượng, quản lý tài sản và đầu tư. Theo thông tin tại Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), tính đến ngày 30/11/2021, SVC Group còn 159 lô trái phiếu phát hành trong giai đoạn từ đầu năm 2019 đến nay với tổng giá trị là 29.700 tỷ đồng.
Công ty CP Sovico (Sovico Holdings) còn tám lô trái phiếu với giá trị phát hành 5.000 tỷ đồng; Công ty CP Hàng không VietJet còn bảy lô trái phiếu, tổng giá trị phát hành 7.250 tỷ đồng; Công ty CP Khu du lịch Bắc Mỹ An (Furama Resorts Đà Nẵng) còn một lô trái phiếu, giá trị phát hành 1.000 tỷ đồng; Công ty CP đầu tư xây dựng Kiên Trung (cổ đông là Công ty CP Khách sạn và du lịch Thiên Thai) có hai lô trái phiếu, giá trị phát hành 900 tỷ đồng; Công ty CP bất động sản Sài Gòn Vina còn một lô trái phiếu, giá trị 1.000 tỷ đồng (tổng số có 18 lô trái phiếu, giá trị 3.000 tỷ đồng nhưng công ty đã mua lại trước hạn 17 lô trái phiếu, giá trị 2.000 tỷ đồng); Công ty CP địa ốc Phú Long còn 19 lô trái phiếu, tổng giá trị phát hành 5.300 tỷ đồng; Ngân hàng TMCP Phát triển TP Hồ Chí Minh - HDBank (SVC là cổ đông lớn nhất) còn 35 lô trái phiếu, trong đó có ba lô phát hành bằng USD, tổng giá trị 190 triệu USD và 32 lô phát hành bằng VND, tổng giá trị 19.330 tỷ đồng.
Chỉ tính riêng các doanh nghiệp có liên quan đến SVC Group nêu trên, nếu không tính HDBank, tổng giá trị trái phiếu đang lưu hành là 50.150 tỷ đồng. Nếu tính cả HDBank thì tổng giá trị trái phiếu đang lưu hành là 69.480 tỷ đồng và 190 triệu USD. Phần lớn các trái phiếu do SVC Group phát hành đều là trái phiếu không chuyển đổi, không kèm chứng quyền, không có tài sản bảo đảm, được tư vấn phát hành bởi Công ty CP chứng khoán HDB, một công ty thuộc hệ sinh thái SVC Group.
Có lượng trái phiếu phát hành cực khủng nhưng thông tin về SVC Group và các doanh nghiệp liên quan, đặc biệt là về tình hình tài chính qua các báo cáo tài chính đã được kiểm toán, tình hình sử dụng vốn từ trái phiếu đã phát hành, tình hình triển khai các dự án... đều rất mơ hồ. Ngay trên trang chủ của SVC Group (https://www.sovicogroup.com) cũng không có bất cứ thông tin nào liên quan tình hình tài chính của doanh nghiệp phát hành.
Cần kiểm soát việc sử dụng vốn trái phiếu
Một số doanh nghiệp thuộc hệ sinh thái SVC Group có tình hình kinh doanh bết bát như Công ty CP Đầu tư và xây dựng Kiên Trung đang triển khai dự án tại Số 6 Trại Mát, Đà Lạt, có doanh thu thuần giai đoạn 2015-2020 bằng 0. Không những thế, công ty này cũng không phát sinh giá trị hàng tồn kho trong suốt giai đoạn 2016-2020, lượng tiền mặt dự trữ cũng chỉ ở mức vài tỷ đồng. Vốn điều lệ của công ty này ở mức 200 tỷ đồng và mãi đến 26/4/2021 mới tăng lên 600 tỷ đồng. Thế nhưng, mặc dù gần như không có hoạt động kinh doanh nào nhưng công ty vẫn phát hành thành công 900 tỷ đồng trái phiếu vào tháng 10/2019 và tháng 11/2021. Việc sử dụng vốn từ trái phiếu của công ty cũng thiếu minh bạch…
Một trường hợp khác là Công ty CP Bất động sản Sài Gòn Vina (Land Saigon), tiền thân là Công ty CP bất động sản Điện lực Sài Gòn Vina, được thành lập năm 2007. Đến 30/6/2014, công ty trở thành thành viên của Tập đoàn Sovico. Cũng giống như Công ty Kiên Trung, năm 2019, Land Sai Gon không có doanh thu từ hoạt động kinh doanh cốt lõi và lợi nhuận chính đến từ lãi đầu tư trái phiếu. Thế nhưng, từ ngày 18/12/2018 đến 4/11/2019, Land Sai Gon đã phát hành tổng cộng 19 lô trái phiếu với tổng giá trị phát hành là 3.000 tỷ đồng.
Ngoài ra, trường hợp Công ty CP Sovico (Sovico Holdings) là trường hợp khá đặc biệt. Từ ngày 31/10/2018 đến 28/12/2018, công ty phát hành bảy lô trái phiếu kỳ hạn ba năm với tổng giá trị phát hành 3.000 tỷ đồng. Tại thời điểm này, vốn điều lệ của công ty là 7.000 tỷ đồng với ba cổ đông là Nguyễn Thị Phương Thảo, Nguyễn Thanh Hùng, Nguyễn Cảnh Sơn. Đến tháng 6/2019, Đại hội đồng cổ đông Sovico Holdings đã thông qua Nghị quyết chia tách Sovico Holdings để thành lập thêm ba công ty khác. Theo đó, Sovico Holdings chỉ còn vốn điều lệ là 2.673 tỷ đồng. Phần vốn của Sovico Holdings tách ra thành lập ba công ty mới gồm Công ty CP bất động sản Sovico (vốn điều lệ 4.284 tỷ đồng), Công ty CP năng lượng Sovico (vốn điều lệ 10 tỷ đồng), Công ty CP đầu tư Sovico (vốn điều lệ 33 tỷ đồng). Cả ba công ty đều có ba cổ đông là Nguyễn Thị Phương Thảo, Nguyễn Thanh Hùng, Nguyễn Cảnh Sơn. Sovico Holdings cũng chuyển các tài sản như cổ phần tại Công ty CP bất động sản Sài Gòn Vina, Công ty CP địa ốc Phú Long, Công ty CP Khách sạn và du lịch Thiên Thai, Công ty CP xuất nhập khẩu Nhà Bè, Công ty CP đầu tư Bắc Hà, phần vốn góp tại Công ty TNHH Sovico Khánh Hòa, Công ty TNHH Máy nông nghiệp Yanmar Việt Nam, Trường đại học Hòa Bình... về ba công ty mới thành lập.
Ngoài các tài sản, Sovico Holdings không chuyển bất kỳ quyền và nghĩa vụ nào khác sang ba công ty được tách. Như vậy, một phần tài sản của Sovico Holdings đã bị rút sang các công ty khác, trong khi nghĩa vụ nợ, bao gồm cả nghĩa vụ chi trả trái phiếu vẫn không thay đổi, làm giảm tổng tài sản của Sovico Holdings.
Ở khoản mục tài sản dài hạn, các khoản phải thu dài hạn giảm từ 1.457 tỷ đồng đầu năm xuống còn 352 tỷ đồng. Công ty vẫn còn khoản đầu tư tài chính dài hạn trị giá 1.005 tỷ đồng. Được biết, trong khoản mục này, Land Saigon chi tới 1.002 tỷ đồng đầu tư vào Công ty TNHH Bất động sản Cường Vũ. Trước đó, tại báo cáo tài chính sáu tháng được soát xét, phần vốn góp 1.002 tỷ đồng được ghi nhận là đầu tư vào cổ phiếu VCG của Vinaconex.
Về nguồn vốn, hơn 2.265 tỷ đồng nguồn vốn của Land Saigon đến từ nợ phải trả, gồm vay và nợ thuê tài chính dài hạn chiếm 1.673 tỷ đồng. Trong đó 1.000 tỷ đồng là trái phiếu được phát hành hồi tháng 12/2018 với kỳ hạn 36 tháng, lãi suất cố định 10,5% năm. Mới đây, doanh nghiệp này tiếp tục lên kế hoạch phát hành tiếp 2.000 tỷ đồng trái phiếu riêng lẻ nhằm bổ sung nguồn vốn thực hiện dự án Dragon Riverside City.
Được biết, Land Saigon được góp vốn phần lớn bởi ba công ty và ba cá nhân, bao gồm Công ty CP địa ốc Đại Á (13,59%), Công ty CP Sovico (4,19%), Công ty CP Quản lý và phát triển bất động sản Conasi (4,97%), bà Nguyễn Thị Thạch Trúc (12,72%), ông Phạm Hữu Hòa (12,72%) và bà Nguyễn Thị Thu (16,48%). Nhóm cổ đông trên nắm giữ tổng cộng gần 65% Land Saigon.
Báo cáo tài chính quý II/2019 của Land Saigon vừa được công bố với doanh thu tiếp tục không phát sinh. Công ty chỉ ghi nhận doanh thu tài chính 91,7 tỷ đồng trong quý II/2019 nhờ lãi từ đầu tư trái phiếu.
23/04/2024
